नागरिक रक्षाका लागि पूर्व अभ्यासमा जुट्याे भारत, युद्धको डिलमा दुई देश

काठमाडौं । भारतको गृहमन्त्रालयले देशका सबै राज्य र केन्द्र शासित प्रदेशलाई 'मक' अभ्यास (नयाँ र जटिल खतराहरू विरुद्ध तयारी जाँच गर्न नक्कली अभ्यास) गर्न निर्देशन दिएको छ । 

‘अभ्यासहरू मे ७ मा देशभरका २४४ वर्गीकृत नागरिक रक्षा जिल्लाहरूमा सञ्चालन गरिनेछ’ मन्त्रालयद्वारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएकाे छ ।

नक्कली अभ्यासहरूले हवाई आक्रमणको चेतावनी साइरनको सञ्चालनको लागि तयारी जाँच गर्नेछ र शत्रुतापूर्ण आक्रमणको घटनामा आफूलाई सुरक्षित राख्न नागरिक-रक्षा पक्षहरूमा नागरिकहरूलाई तालिम दिने मन्त्रालयले जनाएको छ ।

‘सिभिल डिफेन्स’को कानुनअनुसार गृह मन्त्रालयसँग राज्यहरूलाई यस प्रकारको पूर्वाभ्यासको निर्देशन दिने अधिकार रहन्छ।

कस्मिरको पहलगाम आतंकवादी हमलालाई लिएर पाकिस्तानसँगको तनावको बीचमा आएको भारत सरकारको यो निर्देशनलाई युद्धको तयारीको संकेतको रूपमा बुझिएको छ । पहलगाम हमलामा २६ जनाको मृत्युपछि भारत र पाकिस्तानबीच तनाव चरम बिन्दुमा पुगेको छ।

यसैबीच भारत र पाकिस्तानले एक अर्का विरुद्ध आक्रामक निर्णयहरू गरेका छन् । सिन्धु जल सन्धि निलम्बन गर्ने भारतीय निर्णयलाई पाकिस्तानले गम्भीरतापूर्वक लिइरहेको छ ।

यी दई देशबीच युद्ध भएकाे अवस्थामा पुप्रै नेपालीहरू पनि प्रभावित हुने देखिएकाे छ । सम्भावित युद्ध हुने स्थान जम्मु-कस्मिर, पन्जाव सिमावर्ति क्षेत्रहरू, राजस्थान, गुजरात जस्ता थुप्रै नेपालीहरू राेजगारीका लागि बसिरहेका छन्।

यी यस्ता स्थानबाट उनीहरूलाई सुरक्षित स्थानमा सार्न तथा पूर्व सूचना, जानकारी तथा सूरक्षा अभ्यासहरु सिकाउन जरुरी छ ।

के हाे मक ड्रिल अभ्यास ?

मक ड्रिल भनेको आपतकालीन अवस्थाको नक्कल गर्ने अभ्यास हो । जसले मानिसहरुलाई आगलागी, भूकम्प, स्वास्थ्य समस्या र सूरक्षा खतरा जस्ता आपतकालिन अवस्थाबाट सुरक्षित वातावरणमा कसरी पुग्ने भनेर तालिम दिइन्छ ।

नक्कली अभ्यासको समयमा, सबैले वास्तविक आपतकालीन अवस्थामा जे गर्छन् त्यही गर्छन्। यसमा भवनबाट छिटो निस्कने, प्राथमिक उपचार दिने वा लकडाउनको समयमा सुरक्षित रहने जस्ता क्रियाकलापहरु समावेश हुन्छन् ।

मक अभ्यासका समयमा के के हुन्छ ?

हवाई आक्रमणको साइरनले मानिसहरूलाई हवाई खतराहरूको बारेमा सचेत गराउन कत्तिको प्रभावकारी छ भन्ने कुराको मूल्याङ्कन गर्नेछ।

नागरिक अधिकारीहरू र भारतीय वायुसेनाबीच हटलाइन र रेडियो लिङ्कहरू सक्रिय र परीक्षण गरिनेछ।

यो अभ्यासले आपतकालीन अवस्थामा नियन्त्रण कक्ष र तिनीहरूका ब्याकअपहरूले कति राम्रोसँग काम गर्छन् भनेर जाँच गर्नेछ।

विद्यार्थीहरू लगायत सर्वसाधारणहरूलाई आधारभूत नागरिक रक्षा प्रविधिहरू मार्फत शत्रुतापूर्ण आक्रमणको समयमा आफ्नो सुरक्षा गर्न तालिम दिइनेछ।

यस अवधिमा केही समयका लागि जनतालाई घर वा कार्यालयका सबै बत्ती बन्द गर्न निर्देशन दिइन सक्छ । यो अभ्यास ९ड्रिल० मा बत्ती पूर्णरूपमा बन्द भएको अवस्थामा के उपाय गर्न सकिन्छ भन्ने पनि हेरिने बताइएको छ ।

अधिकारीहरूले हवाई क्षेत्र, रिफाइनरी र रेल यार्ड जस्ता महत्वपूर्ण पूर्वाधारहरूलाई हवाई पहिचान वा आक्रमणबाट जोगाउने अभ्यास गरिनेछ।

उद्धार टोली र अग्नि नियन्त्रकहरूको तयारी परीक्षण गरिनेछ। मानिसहरूलाई खतरा क्षेत्रबाट सुरक्षित क्षेत्रहरूमा सार्नको लागि उद्धार योजनाहरूको पनि पूर्वाभ्यास गरिनेछ।

यस्तै नागरिकहरूलाई आधारभूत प्राथमिक उपचार प्रदान गर्ने, अग्नि नियन्त्रक उपकरणहरू ह्यान्डल गर्ने र आपतकालीन अवस्थामा आश्रय लिने बारे व्यावहारिक तालिम दिइनेछ।

२४४ नागरिक रक्षा जिल्लाहरूमा योजनाबद्ध यस अभ्यासमा जिल्ला अधिकारीहरू, नागरिक रक्षा स्वयंसेवकहरू, गृहरक्षकहरू,एनसीसी, एनएसएस, एनवाइकेएस र विद्यार्थीहरू संलग्न हुनेछन्। आपतकालीन अवस्थामा प्रतिक्रिया दिन नागरिकहरूलाई पनि तालिम दिइनेछ।