मच्छिन्द्रनाथको रथ तान्ने प्रयास गरेपछि अश्रुग्यास प्रहार « Arthapath.com
१८ भाद्र २०७७, बिहीबार

मच्छिन्द्रनाथको रथ तान्ने प्रयास गरेपछि अश्रुग्यास प्रहार



काठमाडौ ।

कोरोना महामारीको विच रातो मछिन्द्रनाथको रथ तानेपछि प्रहरी र स्थानीय युवाहरुविच झडप भएको छ ।
प्रहरीले युवाहरुले तानीरहेको रथ तान्न रोकेपछि ललितपुरको पुल्चोकमा तनाव झडप भएको हो ।
भडप भएपछि प्रहरीले केही सेल अश्रुग्यास समेत प्रहार गरेको छ ।

कोरोना भाईरस रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि काठमाडौं उपत्यकामा भाद्र २४ गतेसम्मका लागि निषेधाज्ञा लगाईएको छ । निषेधाज्ञाको समयमा अनाबश्यक भिड नगर्न प्रशासनले आग्रह गरेको छ । यस्तो महामारीको समयमा चाडपर्व घरमै मनाउन आग्रह गरेको छ । तर युवाहरुले ललितपुरको पुल्चोकमा रहेको रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथ तानेका छन् ।

बिहीबार बिहान साढे ९ बजेतिर युवाहरुले रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथ तानेका हुन् । उनीहरुले मलमास शुरु हुने र रथयात्रा अनिश्चित हुने भन्दै रथ तानेका हुन् ।

तर प्रहरीले उनीहरुलाई रोक्न खाजेको भएपनि उनीहरुले रथ तानेका हुन् । गत असार १० गतेदेखि निर्माण सुरु भएको रथमा मत्स्येन्द्रनाथको मूर्ति रथारोहण गरिसकिएको छ । तर कोरोना संक्रमणको जोखिमका कारण अहिलेसम्म रथयात्रा हुन सकेको छैन ।

मत्स्येन्द्रनाथको रथ भनेको के हो ?

करिब एक हजार ६०० वर्ष रातो मच्छिन्द्रनाथको रथयात्रा बैशाख महिनाको शुक्ल पक्ष प्रतिपदा देखि सुरू भएर असार शुक्ल चौथीसम्म करिब दुई महिनासम्म मनाइन्छ । सो जात्राको विशिष्ट सांस्कृतिक एवं धार्मिक महत्त्व रहिआएको संस्कृतिविद बताउँछन् । पाटनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण तथा उपत्यकाकै सबैभन्दा लामो जात्राका रूपमा रहेको सो जात्रा वैशाखशुक्ल प्रतिपदादेखि सुरू भई असारशुक्ल चौथीमा समाप्त हुने गरेको छ ।

हिन्दू धर्मावलम्बी मछिन्द्रनाथलाई ऐतिहासिक सन्त गुरु करुणामयको रूपमा पुज्छन् भने बौद्ध धर्मावलम्बी ‘पद्मपाणि’ (पञ्चबुद्धमध्येका चौथो बुद्ध) का रूपमा पूजा गर्ने गर्छन् । लोक कथन अनुसार टौदहका नागराज कर्कोटकले नागिनीको आँखाको रोग निको पार्ने किसान वैद्यलाई उपहारस्वरूप दिएको रत्नजडित भोटो किसान वैद्यले खेतको आलीमा राखी काममा व्यस्त भएको बेला हराएको र पछि मछिन्द्रनाथको जात्रा हेर्न भेला भएको भीडमा भूतले भोटो लगाएर आएको देखेपछि किसानले आफ्नो भोटो चिनेर दावी गर्‍यो । दुवैका बीचमा भोटो खोसाखोस गर्दै विवाद पर्‍यो । सो विवाद राजासमक्ष पुर्याउँदा लिच्छवी राजा गुणकामदेवले पर्याप्त प्रमाणको अभावमा भोटो कसको हो भनेर निर्णय गर्न सकेनन् । उनले प्रमाण लिएर नआउन्जेल सो भोटो मछिन्द्रनाथको जिम्मा लगाए र रथमा राखेर अर्को वर्ष कसैको प्रमाण छ कि भनी जानकारी लिने उद्देश्यले त्यसलाई देखाए । सोही परम्पराअनुसार प्रत्येक वर्ष मछिन्द्रनाथको रथयात्राको अन्तिम दिन सो भोटो कसको हो भनी रथको बुर्जाबाट गुठी संस्थानका अधिकारीले चारैतिर घुमाउँदै तीनपटकसम्म देखाउने प्रचलन रहिआएको छ । जात्राका प्रमुख अतिथिको उपस्थितिमा सिल तोडेर भोटो निकाल्ने र देखाइसकेपछि तत्कालै सिल गरेर राख्ने प्रचलन छ । संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी कालो मखमलको कपडामा मणिमाणिक, बहुमूल्य नवरत्नजडित सो भोटोको दर्शन गर्नाले मानसिक चिन्ता हट्ने, शान्ति मिल्ने र शुभफलदायी हुन्छ भन्ने सांस्कृतिक मान्यता रहेको बताउँछन् ।


प्रतिक्रिया दिनुहोस्