यस्तो बन्यो अर्थशास्त्री युनुस नेतृत्वको अन्तरिम सरकार, हसिनालाई ‘सत्ताच्युत’ गर्ने २ विद्यार्थी बने मन्त्री

काठमाडौं । बंगलादेशमा जनआन्दोलनका क्रममा शेख हसिनाको सत्ताच्युत भएको तीन दिनपछि नोबेल पुरस्कार विजेता तथा अर्थशास्त्री डा. मोहम्मद युनुसको नेतृत्वमा अन्तरिम सरकार गठन भएको छ ।

उनको टोलीका दुई विद्यार्थी नेतासहित १७ सदस्यले सपथ लिएका छन् । एम नाहिद इस्लाम र आसिफ महमूद साजिब भुइया विद्यार्थी आन्दोलनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने नाम हुन् ।

बिहीबार राति ९ बजेपछि बङ्गभवनमा नयाँ सरकारका सल्लाहकारहरुले सपथ लिएका हुन् । त्यहाँ राष्ट्रपति मोहम्मद साबुद्दीनले उनीहरुलाई सपथ गराए। मोहम्मद युनुस सेना समर्थित सरकारको सल्लाहकार बने पनि त्यहाँ प्रधानमन्त्री भने निर्वाचित भएका छैनन् । तर उनको हैसियत प्रधानमन्त्रीको जस्तै छ । उनको सल्लाहकार परिषदमा परेका सदस्य मन्त्रीको हैसियतमा रहने छन् ।

यस सूचीमा परेका मध्ये – बंगलादेश बैंकका पूर्व गभर्नर डा. सालेह उद्दिन अहमद, ढाका विश्वविद्यालयका शिक्षक आसिफ नजरुल, मानवअधिकार कार्यकर्ता आदिलुर रहमान खान, पूर्व विदेश सचिव तौहिद हुसेन र पूर्व निर्वाचन आयुक्त सेवानिवृत्त ब्रिगेडियर जनरल एम सखावत हुसेन छन् ।

सूचीमा बंगलादेश पर्यावरण वकील संघका प्रमुख कार्यकारी सैयदा रिजवाना हसन, पूर्व कार्यवाहक सरकारका सल्लाहकार एएफ हसन आरिफ, उबिनिगका कार्यकारी निर्देशक फरीदा अख्तर र ब्रतीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शर्मिन मुर्शिद पनि छन्।

साथै विभेद विरोधी विद्यार्थी आन्दोलनका दुई संयोजक नाहिद इस्लाम र आसिफ महमुद सजिब भुइयालाई सल्लाहकारको सूचीमा राखिएको छ ।

यसका अलावा स्वतन्त्रता सेनानी फारुक-ए-आजम, ग्रामीण बैंकका पूर्व प्रबन्ध निर्देशक नूरजहाँ बेगम, चटगाउँ पहाडी क्षेत्र विकास बोर्डका अध्यक्ष सुप्रदीप चक्मा, राष्ट्रिय मानसिक स्वास्थ्य संस्थानका पूर्व निर्देशक डा. विधान रञ्जन रोय र हेफाजते इस्लाम बंगलादेशका पूर्व नायब अमीर एएफएम खालिद हुसेन छन् ।

को को समेटिए ?

सालेह उद्दिन अहमद बंगलादेश बैंकका पूर्व गभर्नर नयाँ सरकारका सल्लाहकार हुन् । उनले सन् २००५ देखि २००९ सम्म केन्द्रीय बैंकको गभर्नरको रुपमा काम गरेका थिए ।

सेवानिवृत्त ब्रिगेडियर जनरल एम सखावत हुसेन सल्लाहकारको सूचीमा परेका छन्। यी पूर्व सैनिक अधिकारीले सन् २००७ देखि २०१२ सम्म बंगलादेश निर्वाचन आयोगको आयुक्तको रूपमा काम गरेका थिए ।

प्राध्यापक आसिफ नजरुललाई सल्लाहकार बनाइएको छ । उनी हाल ढाका विश्वविद्यालयको कानून विभागमा अध्यापन गरिरहेका छन् । अध्यापनका अलावा उनी राजनीतिक विश्लेषकका रूपमा पनि परिचित छन् ।

विभेद विरोधी विद्यार्थी आन्दोलन र अवामी लिग सरकारको पतनपछि प्रोफेसर नजरुल निकै सक्रिय भूमिकामा देखिएका थिए । शेख हसिनाले प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिएपछि पनि उनलाई सेना प्रमुख जनरल वकार उज जमानले विभिन्न राजनीतिक दल र नागरिक समाजका सदस्यलाई बोलाएर बैठकमा राखेका थिए ।

सल्लाहकारको सूचीमा मानवअधिकारकर्मी आदिलुर रहमान खानको नाम परेको छ । उनी मानवअधिकार संगठन ‘अधिकार’का संस्थापक सम्पादक हुन् ।

श्रीमान खानलाई २०१३ मा मोतिझिलको सापला छत्तरबाट हेफाजते इस्लामका नेता र कार्यकर्तालाई हटाउनको अभियानमा मृत्यु हुनेको सङ्ख्याबारे ‘भ्रम फैलाएको’ आरोपमा पक्राउ गरी जेल हालिएको थियो।

पछि अदालतले उनलाई सूचना तथा सञ्चार प्रविधि ऐनको दफा ५७ अन्तर्गतको मुद्दामा दुई वर्ष कैद सजाय सुनाएको थियो । तर श्री. खान अहिले धरौटीमा छुटेका हुन् ।

सर्वोच्च अदालतका वकिल सैयदा रिजवाना हसन सल्लाहकार बनेकी छन् । उनी बंगलादेश पर्यावरण कानून संघको प्रमुख कार्यकारीको रूपमा पनि काम गरिरहेका छन्।

मिज हसन वातावरण संरक्षणमा धेरै भावुक छन्। यसो गर्दा उनी पटकपटक आक्रमणमा परेका छन् ।

मिज हसनले वातावरण संरक्षणमा गरेको महत्वपूर्ण योगदानको लागि २०१२ मा ‘रेमन म्यागसेसे’ पुरस्कार प्राप्त गरे।

रिजवाना हसनले ‘गोल्डम्यान इन्भाइरोमेन्टल प्राइज’, टाइम म्यागजिनको ‘हिरोज अफ इन्भायरमेन्ट’ र अमेरिकाको ‘इन्टरनेशनल वुमन अफ करेज अवार्ड’ पनि प्राप्त गरिन् ।

सल्लाहकारको सूचीमा पूर्व विदेश सचिव तौहिद हुसेन पनि परेका छन् । विगतमा उनले बंगलादेशको परराष्ट्र मन्त्रालयको सचिवको रुपमा काम गरेका थिए ।

भेदभाव विरुद्धको विद्यार्थी आन्दोलनका नेताहरुमा सल्लाहकार परिषद्का संयोजक नाहिद इस्लाम र आसिफ महमुदको नाम पनि परेको छ । उनीहरु दुवै ढाका विश्वविद्यालयका विद्यार्थी हुन् । श्रीमान इस्लाम शैक्षिक वर्ष २०१६-१७ मा ढाका विश्वविद्यालयको समाजशास्त्र विभागका विद्यार्थी थिए। अर्कोतर्फ श्री. भुइया भाषाविज्ञान विभागको २०१७-१८ शैक्षिक वर्षको विद्यार्थी भएको बताइएको छ । उनले गत असारदेखि सुरु भएको कोटा सुधार आन्दोलनको नेतृत्व गर्दै आएका छन् ।

सरकार ढलेपछि अन्तरिम सरकार गठनका विषयमा राष्ट्रपति, प्रधानसेनापतिलगायत विभिन्न व्यक्ति र सर्कलसँग भेटवार्तामा बसेका थिए । प्रमुख सल्लाहकारका लागि प्राध्यापक युनुसको नाम प्रस्ताव गर्नुका साथै उनलाई सम्पर्क गर्ने र मनाउनमा पनि दुई संयोजकले प्रमुख भूमिका खेलेका थिए ।